به گزارش " پایگاه خبری بورس کالای ایران" در گفت و گوی ویژه خبری مورخ پنجم مهرماه شبکه دو سیما، میهمانان برنامه عرضه پسته در بورس کالا را مورد بحث و بررسی قرار دادند. در این برنامه تلویزیونی حامد سلطانی نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران و اسدالله عسگراولادی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین به صورت حضوری در استودیو برنامه حضور داشتند و محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس و محمود ابطحی، رئیس هیاتمدیره انجمن پسته ایران با ارتباط تلفنی در بحث شرکت کردند که در ادامه مشروح آن را میخوانید.
ایجاد فضای رقابتی و دوری از انحصار
در ابتدای این گفت و گو، سلطانی نژاد با بیان اینکه طی سالهای اخیر پسته ایران در بازار جهان یکه تازی میکرد، اما اکنون بیش از نیمی از جایگاه خود را در بازار جهانی از دست داده است، گفت: در حال حاضر بازار پسته به صورت سنتی مدیریت میشود؛ این در حالی است که در دنیای امروزی این نوع از مدیریت با چالشهای بسیاری همراه است.
وی افزود: از آنجایی که در حال حاضر مکانیسم کشف قیمت در بازار به صورت شفاف و عینی وجود ندارد، در وهله نخست بحث کشف قیمت به میان می آید. این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد که بورس کالا، محصولی را انحصاری نمیکند، بلکه فضای رقابتی به وجود می آورد؛ در واقع بورس کالا، محصولی نمیخرد بلکه فضای شفافی برای تولیدکننده و خریدار فراهم میکند تا کشف قیمت انجام شود.
مدیرعامل بورس کالا با بیان اینکه یکی از راهکارهای کشاورزان و باغداران پیش فروش کردن محصولاتشان پیش از برداشت است، گفت: پسته از جمله محصولاتی است که در مدت زمان کوتاهی برداشت، فروخته و صادر میشود.
در این زمانها است که واسطهگران، باغداران را مجبور به فروش محصولات خود با قیمت کمتر از ارزش واقعی و بهای تمام شده محصولات می کنند.
وی ادامه داد: معضل بعدی بحث ریسکهای مرتبط با معاملات دوجانبه در بازار پسته است، بسیاری از معامله گران پس از معامله پول خود را دریافت نکرده یا در زمانی دریافت کردهاند که دیگر ارزش زمانی پول منفعت آنها را کم کرده یا از بین برده است.
سلطانی نژاد در خصوص کیفیت محصول مورد معامله عنوان کرد: در بازار سنتی نظارت قوی بر کیفیت محصول وجود ندارد. از این رو به نظر میرسد، اتاق شیشهای بورس میتواند این دست از چالشهای بازار پسته را رفع کند.
مدیرعامل بورس کالا در بیان جزئیات ارتباط پستهکاران با بورس کالا، بیان کرد: ما انتظار نداریم کشاورزان در اولین سال ورود پسته به بورس، همه محصول خود را به بورس ارائه کنند. ما دورههای آموزشی بسیاری برای فعالان بازار پسته در استانهای فعال در حوزه پسته، برگزار کردیم و ساز و کار بورس را توضیح دادیم. فعالیتها در حوزه پسته باید شفاف سازی شود و این شفافیت در حوزه کشاورزی معافیت مالی به همراه دارد، همچنین در حوزه تجارت نیز باید تراکنش مشخصی داشته باشد و این در شرایطی است که گردش مالی پسته بین 5 تا 6 هزار میلیارد تومان است.
مدیرعامل بورس کالای ایران با تأکید بر اینکه ورود پسته به بورس شفافیت مالی به همراه دارد، افزود: قرار نیست فعالان این بازار از بعد مالیاتی ضرر ببینند، بلکه میخواهیم فعالیت حقالعمل کاری حوزه پسته، به عنوان یک فعالیت سالم و شفاف درکشور شناخته شود و در واقع بورس یک بازار است که قصد شفافسازی معاملات این حوزه را دارد.
سلطانی نژاد در خصوص فرآیند کارشناسی بودن فروش پسته در بورس، اظهار کرد: ما در خصوص تنوع محصولات پستهای و رویت، شرایطی را فراهم کردهایم که بر مبنای اطلاعیه عرضه، عرضه ها انجام شود.
وی همچنین در خصوص استقرار نظام انبارداری و معاملات بر پایه گواهی سپرده پسته نیز گفت: در هیچ کجای دنیا انبارها متعلق به بورس ها نیستند بلکه در بورس ها پذیرش می شوند. در این میان انبارهایی که برای پسته در نظر گرفته شده، از استانداردهای لازم برخوردارند؛ همچنین در خصوص بهبود روند پرداختها در معاملات پسته نیز صندوقهای کالایی در نظر گرفته شدهاند.
مدیرعامل بورس کالا با اشاره به عرضه فیزیکی و گواهی سپرده محصولات کشاورزی در بورس کالا، گفت: درباره محصولات کشاورزی در بورس ساز و کار مشخصی تعریف شده است به طوریکه طی سال ٩٥ ارزش معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالا بالغ بر 3000 میلیارد تومان بوده است.
وی در پایان اظهار داشت: در عرضه فیزیکی پسته در بورس کالا از فروشنده تضمین دریافت میشود و خریدار نیز باید به تعهدات خود عمل کند. اما در بازار گواهی سپرده کالایی، ما انبارهایی را پذیرش کرده ایم و خرده مالکان می توانند محصولات خود را به این انبارها بدهند و گواهی خود را دریافت کنند تا پسته تجمیع شده و برای صادرات بتوان راهحل بهتری اندیشید.
مافیایی در بین صادرکنندگان پسته وجود ندارد
عسگراولادی، دیگر میهمان گفتگوی ویژه خبری در ابتدا توضیحاتی در خصوص بازار پسته ارائه داد و گفت: ایران از 2500 سال پیش تولیدکننده پسته بوده، طبق آمارهای رسمی اولین محموله صادراتی در سال 1301 به روسیه و قرقیزستان صادر شده است. از آن سال تا 5 سال گذشته ما به مرز تولید 300 هزار تنی یعنی بالاترین تولید جهان رسیدیم، در همان سال ها با کم آبی استان کرمان مواجه شدیم که در پی آن خشکی باغات پسته رخ داد و سقف تولید پسته ایران به 200 هزار تن سقوط کرد.
وی افزود: با بهبود شرایط جوی استان کرمان و انتقال قسمتی از تولید این محصول به پنج استان دیگر، امسال تولید 250 هزار تنی را پیش بینی کرده بودیم، این در حالی است که در زمان برداشت متاسفانه با پوکی پسته مواجه شدیم که همین مسئله باعث شد تولید 250 هزار تنی جای خود را به تولید 210 هزار تن پسته در سال جاری بدهد. بنابراین با توجه به میزان تولید، تعیین قیمت جهانی با ایران نیست. در 10 سال اخیر آمریکا با تولید حدود یک و نیم برابری ایران، توانسته نبض بازار پسته را در دست بگیرد و تعیین قیمت کند.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین عنوان کرد: در واقع 4 بازار جهانی مصرف پسته از جمله بازار مصرف ژانویه، بازار مصرف عید پاک، بازار مصرف عید چین و هند و در نهایت بازار مصرف مسلمانان ( عید قربان) وجود دارد. اگر هر کدام از این بازارها را در زمان معین خود از دست بدهیم دیگر امکان جبران آسیب های خورده شده، وجود ندارد.
وی در خصوص کشف قیمت پسته عنوان کرد: درخصوص کشف قیمت باید اضافه کنم که در حال حاضر اکثر تولیدکنندگان، بخش صادرات را نیز به عهده گرفتند و زیر فشار واسطه گری نیستند. در واقع با دسترسی باغداران به اینترنت و بررسی قیمت های جهانی، آنها هستند که به خریداران قیمت می دهند. با این اوصاف مسئله کشف قیمت در بازار پسته مطرح نیست.
عسگر اولادی درخصوص به تعویق افتادن پرداخت پول در معامله ها گفت: باید اشاره کنم که چنین قرارهای مدت داری با سود 36 تا 40 درصد در بازار تهران بسته می شوند. بنابراین امکان ضرر باغدار در این نوع از فروش نیز وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه مافیایی در بین صادرکنندگان پسته وجود ندارد، گفت: در حال حاضر، صادرکنندگان صادرات را به تولیدکنندگان واگذار میکنند و خود از کار کنار میروند، پس مافیایی وجود ندارد.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه بورس در چاچوب اصلی کلمه فکر خوبی است، افزود: ابتدا باید مقدمات کار فراهم شود. اساسیترین اقدام، تامین انبارهایی است که توانایی ذخیرهسازی پستهها را داشته باشد. علاوه بر این، 40 نوع پسته در ایران وجود دارد که باید در بورس کارشناسی شوند. بحث مربوط به پرداختها نیز باید مورد توجه قرار گیرد به طوریکه اکنون پرداختها به تولید کنندگان به صورت نقدی انجام میشود و در خصوص این موضوع نیز باید دقت شود.
به گفته عسگر اولادی هم اکنون حدود 30 درصد بازار پسته در کرمان است و در استان هایی مانند یزد و خراسان نیز کاشت پسته انجام میشود، بنابراین باید در آنها نیز زیر ساختهای بورسی فراهم شود.
وی با انتقاد از ورود پسته به بورس کالا گفت: به نظر می رسد با توجه به فراهم نبودن زیرساخت ها، با این روش در بازار پسته راه به جایی نخواهیم برد، زیرا با این سیستم چرخ صادرات نمیچرخد؛ همچنین مالکیت انبارها برای بورس نیست.
وجود انحصار در صادرات پسته ایران
در همین راستا پورابراهیمی با تاکید بر شفافیت قیمت محصولات در بورس کالا، ایجاد مکانیسم قیمت گذاری و حمایت از قشر زحمتکش تولیدکننده را در رأس اهداف عرضه پسته در بورس کالا دانست و گفت: در حال حاضر ما بازار سنتی غیرشفافی داریم که با عرضه پسته در بورس کالا تبدیل به یک بازار رسمی شفاف می شود.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با رد ادعای عسگر اولادی درخصوص صادرکننده بودن کلیه تولیدکنندگان افزود: در حال حاضر صادرات پسته در دست افراد محدودی است که بازار را به صورت انحصاری اداره می کنند.
به گفته وی منظور از قیمت شفاف این است که همه بدانند که در لحظه، نوع مشخصی از پسته که صادر می شود، چه قیمتی دارد. در این صورت نه صادر کننده متضرر میشود و نه تولیدکننده.
در اینجا عسگر اولادی با اشاره به انبار کردن پسته در سال های گذشته با هدف کنترل و تنظیم بازار گفت: اشتباه آن سالها موجب خراب شدن پسته هایایرانی و به وجود آمدن آمریکا به عنوان یک رقیب قدرتمند در بازار تولید جهانی شد.
پورابراهیمی با رد کردن این مسئله، آن را به بحث مورد نظر بی ارتباط دانست و با اشاره به اینکه عرضه پسته در بورس اولین تجربه اقتصادی ما نیست، افزود: ما برای محصولات دیگری نیز این کار را انجام دادهایم و آموزشها و کارهای مربوط به انبارداری انجام شده است. ضمانتهای مربوط به گواهی سپرده کالایی انجام شده و استانداردهای تعریف شده در حال اجرا است.
پورابراهیمی اظهار داشت: در ابتدای کار بزرگی هستیم که طبیعی است در حین انجام کار به بهبود و اصلاح نیاز پیدا کنیم.
وی در خصوص تامین اعتبارات با بیان اینکه بخش عمده زیر ساختها انجام شده است، گفت: بانک کشاورزی خود را متولی می داند. همچنین بخشی از اعتبارات از محل صندوق توسعه ملی تامین میشود و در سال اول نیز، هر بخشی از بازار سنتی که توانایی داشته باشد میتواند این کار را انجام دهد.
قیمتگذاری پسته در ایران انجام نمیشود
رئیس هیاتمدیره انجمن پسته ایران نیز با تاکید بر شفاف بودن بازار گفت: تصمیمات انجمن پسته روی قیمت پسته تاثیری ندارد، بلکه این مکانیزم بازار و قدرت عرضه و تقاضا و میزان خرید در بازار جهانی است که قیمت پسته را تعیین میکند. بنابراین اکنون نیز در ایران این قیمت گذاری انجام نمی شود و همگی تابع قدرت تولید پسته جهانی هستیم.
به گفته محمود ابطحی، در حال حاضر حدود 1500 نفر به خرید و فروش پسته مشغول هستند و نمیتوانیم بگوییم که در این بازار شفافیت وجود ندارد.
در این زمینه سلطانی نژاد بیان اینکه اکنون تعداد تولیدکنندگان رفسنجان و سیرجان بالغ بر 75 هزار نفر است که اکثر آنها به بازارهای جهانی دسترسی ندارند، گفت: این کشاورزان مجبور هستند که محصول خود را با قیمت های ناعادلانه به واسطهها بفروشند. این در حالی است که طبق آمارهای به دست آمده از تحقیقات میدانی، احتمال تبانی واسطه ها در این بازار زیاد است. با این اوصاف تنها کسانی که در این بازار ضرر میکنند، تولیدکنندهها هستند.
تا چه زمانی پذیرنده قیمت ها باشیم؟
وی ضمن طرح این پرسش که تا چه زمانی باید چشم به قیمتهای جهانی بدوزیم؟، گفت: با توجه به سبقه طولانی، ایران باید در حوزه زعفران و پسته حرف اول را بزند. امروزه شاهد تاثیرگزاری چین به وسیله بورس کالا در تعیین قیمت جهانی هستیم. ما نیز باید مرجعیت قیمت را در بورس کالا به وجود بیاوریم.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در خصوص بورس کالای چین اظهار کرد: من بورس کالای چین را قبول دارم اما در بورس کالای ایران زیرساخت لازم برای ساماندهی و عرضه پسته را ندارد و فراهم کردن این زیرساخت ها یک سال زمان می برد.
در ادامه ابطحی، فعال بازار پسته نیز در خصوص آشنایی پستهکاران با بورس، اظهار کرد: نکته ای که در خصوص عرضه پسته در بورس وجود دارد اینکه پسته کاران با بازار بورس آشنایی ندارند و باید آموزش ببینند.
این فعال بازار در پایان گفت: ما در بازار جهانی تعیین کننده قیمت و صادرکننده اول نیستیم. ساز و کارهای صادرات پسته طی صد سال گذشته ایجاد شده و در ایران حدود 2000 فعال حوزه پسته داریم که متوسط برداشت آنها دو تن است. مشکل در تقاضای پسته نیست، بلکه در عرضه آن است و باید تعادل بیشتری به آن ببخشیم.
ارسال نظر